ام اس یک بیماری خود ایمنی پیشرونده است و طی سالهای اخیر شیوع آن در سراسر جهان افزایش یافته است. نقش اتیولوژیک تغذیه و اثرات مفید آن در بیماری ام اس در مطالعات متعددی مورد بررسی قرار گرفته است. در این میان، گروهی بر رابطه لبنیات و ام اس متمرکز شده، به نتایجی رسیده اند که در این مقاله به اختصار مورد بحث قرار می‌گیرد.
لبنیات و ام اس
تشخیص بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) برای افراد مبتلا و خانواده‌های آنها چالش بزرگی است. این بیماری خود ایمنی که میلیونها نفر را در سراسر جهان درگیر خود کرده است درمان قطعی ندارد. اما پژوهشگران در تحقیقات روزافزون خود پیوسته به کشفیات تازه ای در مورد کاهش خطر و تسکین علائم آن نائل می‌شوند. در حال حاضر توجه تحقیقات به بررسی ارتباط بین این بیماری با عناصر رژیم غذایی، از جمله ارتباط لبنیات و ام اس، جلب شده است. هدف این تحقیقات تعیین گزینه های غذایی است که حذف یا اضافه نمودن آنها به رژیم روزانه بتواند به مدیریت ام اس کمک کرده، از شعله ور شدن آن جلوگیری، و پیشرفت آن را آهسته کند. در این راستا تحقیقات متعددی روی لبنیات صورت گرفته و برخی از آنها نشان داده اند که محصولات لبنی می‌توانند بیماری ام اس را بدتر کنند. به همین دلیل است که برخی متخصصان به این نتیجه رسیده اند که مبتلایان به ام اس بهتر است این گروه غذایی را با احتیاط مصرف کنند، اگرچه نتایج تحقیقات هنوز قطعی نیست. اگر به کسب اطلاعات بیشتری در مورد رابطه لبنیات و ام اس علاقمند هستید، ادامه مطلب را بخوانید.
بررسی رابطه لبنیات و ام اس از موضوعات مورد توجه پژوهشگران در سالهای اخیر است
لبنیات و ام اس، آیا لبنیات برای بیماری ام اس مضر است؟
تحقیقات انجام شده در زمینه رابطه لبنیات و ام اس
مطالعات اپیدمیولوژیک رابطه بین شیوع بالای ام اس و افزایش مصرف شیر را نشان داده اند. یک تحقیق طولی نشان داده خطر ابتلا به ام اس در زنانی که در دوران بلوغ روزانه سه وعده شیر کامل مصرف می‌کنند، در مقایسه با افرادی که کمتر از یک وعده در روز مصرف می‌کنند، 47 درصد بیشتر است. برخی مطالعات گزارش کرده اند که مصرف هر نوع لبنیات می‌تواند برای بیماران ام اس مضر باشد، و بعضی دیگر گزارش کرده اند که فقط لبنیات پرچرب یا کامل مضر هستند و در واقع، مصرف شیر کامل یا پرچرب را به عنوان عامل مستعد کننده بیماری ام اس شناخته اند. پژوهشگران بیان می‌کنند که احتمالاً برخی از فاکتورها در شیر فرآوری نشده وجود دارد که ممکن است بر پیشرفت بیماری ام اس تأثیر بگذارد. برخی توضیح داده اند که این ناشی از آلرژی به شیر گاو است، اما مطالعات بیشتر نشان داده اند که افراد سالم و بیماران ام اس از نظر آلرژی به شیر گاو مشابه هستند و در بعضی از تحقیقات صراحتا به این مسئله اشاره شده است که حساسیت به شیر گاو عامل خطر مهمی برای ام اس نیست.
ایجاد هر نوع تغییر عمده ای در رژیم غذایی افراد مبتلا به ام اس حتما باید با نظارت پزشک باشد
رابطه بین شیوع بالای ام اس و افزایش مصرف شیر در مطالعات اپیدمیولوژیک متعددی نشان داده شده است
مشکلات مصرف لبنیات و ام اس
چربیهای اشباع
بر اساس تحقیقات، رژیمهای غذایی غنی از چربیهای اشباع شده باعث افزایش التهاب در بدن می‌شوند. چربیهای اشباع عمدتا در محصولات حیوانی یافت می‌شوند و همه محصولات لبنی شامل شیر و ماست پرچرب، خامه، پنیر، کره و بستنی، حاوی چربیهای اشباع شده هستند. قطع مصرف لبنیات به تنهایی میزان چربی اشباع شده دریافتی فرد را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد که ممکن است به کاهش علائم ناتوان کننده ام اس کمک کند. در مطالعه ای که در سال 2017 روی کودکان انجام شده، مصرف چربی و میزان عود بیماری ام اس رابطه مستقیم داشته و افزایش 10 درصدی مصرف چربی اشباع شده، خطر عود علائم را سه برابر کرده است.
پروتئین های شیر گاو
دو پروتئین در شیر گاو وجود دارد که می‌توانند بر افراد مبتلا به ام اس تأثیر منفی بگذارند. این پروتئینها شامل بوتیروفیلین (BTN) و آلبومین سرم گاوی (BSA) هستند و می‌توانند سلولهای ایمنی و نیز ایجاد ضایعات در ام اس را تحریک کنند. تزریق این پروتئینها به حیوانات آزمایشگاهی باعث ایجاد ضایعات در سیستم عصبی مرکزی آنها شده است. اعتقاد پژوهشگران بر این است که این پروتئینهای خاص شبیه بخشی از ساختار غلاف میلین، یعنی گلیکوپروتئین میلین الیگودندروسیت (MOG) هستند، یعنی بخشی از میلین که تصور می‌شود واکنش خود ایمنی در ام اس را آغاز می‌کند. این پروتئینها با فریب سیستم ایمنی بدن و تحریک آن برای شروع حمله به MOG باعث از بین بردن میلین می‌شوند. درست مانند این که مقداری بنزین روی آتش بریزیم.
آلرژی
بوتیروفیلین پروتئینی از غشای گلبول چربی شیر (MFGM) است و در بسیاری از محصولات شیر گاو مانند پنیر، شکلات، کره و بستنی یافت می‌شود و بسیاری از افراد به آن آلرژی دارند. اگر فرد مبتلا به ام اس به این پروتئینها حساسیت داشته باشد یا نتواند لاکتوز شیر را تحمل کند (عدم تحمل به لاکتوز)، در آن صورت، مصرف شیر گاو می‌تواند باعث ناراحتی و التهاب دستگاه گوارش او شود و مشکلی بر مشکلات او اضافه کند.
اگرچه هنوز تحقیقات موجود کامل نیست، اما بنابر آنچه گفته شد، و با توجه به رابطه احتمالی مصرف لبنیات و ام اس، ممکن است توصیه بعضی از متخصصین بر کاهش مصرف لبنیات باشد.
آیا مبتلایان به ام اس باید از مصرف لبنیات خودداری کنند؟
شیر و لبنیات منابع غنی مواد مغذی مهمی مانند پروتئین، کلسیم و ویتامین D هستند. وجود این مواد مغذی برای ساخت و ترمیم سلولها و همچنین حفظ یک سیستم ایمنی قوی ضرورت دارد. ویتامین D و کلسیم برای سلامت استخوان نیز اهمیت دارند و مبتلایان به ام اس باید به اندازه کافی از این دو ماده مغذی را دریافت کنند، چون آنها بیش از سایرین در معرض خطر پوکی استخوان هستند و افزایش سطح ویتامین D در خون آنها با نتایج بهتری همراه بوده است. از طرفی دیده شده که مصرف غذاهای حاوی کلسیم یا مکمل آن به حفظ ساختار و ثبات میلین کمک می کند و میزان عود را در بیماران مبتلا به ام اس کاهش می‌دهد. در این صورت پرسشی که باقی می ماند این است که آیا باید مصرف شیر و لبنیات را کاملا حذف کرد، و در این صورت، برای برخورداری از مواد مغذی فوق الذکر، چه غذاهایی می‌توان جایگزین این گروه مهم غذایی نمود.
جانشین های خوب لبنیات برای بیماران ام اس
پروتئین را از سایر گروههای غذایی (عمدتا گوشت و جانشینهای آن) نیز می‌توان دریافت کرد. بنابراین، اصلی‌ترین مواد مغذی که از شیر و لبنیات دریافت می‌شود، کلسیم و ویتامین D خواهد بود. در صورتی که مصرف لبنیات محدود شود، کلسیم و ویتامین D را می‌توان از منابع غذایی زیر دریافت کرد:
- نوشیدنیهای جایگزین شیر با کلسیم اضافه شده، مانند نوشیدنیهای سویا، بادام، برنج و جو دوسر
- آب پرتقال غنی شده با کلسیم
- ماهی و غذاهای دریایی بویژه ساردین و قزل آلا
- سبزیجات سبز برگ
- آجیل (دانه ها و مغزها)
نور آفتاب
بدن ما در پاسخ به نور خورشید مقداری ویتامین D می‌سازد. با این حال، دریافت ویتامین D کافی از این طریق دشوار است. به ویژه در مناطقی که در طول سال آفتاب کافی ندارند. معمولا سطح ویتامین D خون افراد مبتلا به ام اس کمتر از سایرین است و بیشتر آنها به مقداری مکمل ویتامین D نیاز دارند. توصیه می‌شود که در این مورد حتما با پزشک خود صحبت کنید تا پس از بررسیهای لازم، دوز مناسب مکمل را تجویز کند.
نتیجه گیری
تحقیقات در مورد رابطه لبنیات و ام اس در حال تکمیل است. برخی پژوهشگران و متخصصین بر این باورند که باید از مصرف لبنیات خودداری شود. با این حال، هنوز به اطلاعات اضافی برای پشتیبانی از داده های موجود نیاز است. بعلاوه، شیر حاوی ترکیبات مفیدی مانند ویتامین A است که در چربی محلول بوده، در برابر ام اس نقش محافظتی دارد. پس توصیه نشده که همه مبتلایان به ام اس از مصرف لبنیات اجتناب کنند. آنچه اهمیت دارد این است که هر گونه محدودیت یا حذف شیر و لبنیات، حتما باید با نظر پزشک باشد.
شیرهای گیاهی جانشینهای خوبی برای افرادی هستند که به هر عنوان، از مصرف شیر و لبنیات حیوانی منع می‌شوند
