وقتی در شرایطی هستیم که احساس میکنیم زندگی در بدترین حالت خود قرار گرفته است، این فرصت را داریم که خود را در بهترین حالت ممکن نگه داریم. این معنای تاب آوری است. تاب آوری، توانایی فرد در کنار آمدن با تغییرات، و حل مشکلات است، و با افزایش کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به ام اس و سایر بیماریهای مزمن همراه میباشد. اگر به موضوع تاب آوری علاقهمند هستید، به خواندن ادامه دهید.
تاب آوری و ام اس
بیماری ام اس (مولتیپل اسکلروزیس) به طور غیر منتظره رخ میدهد، و آگاه شدن از ابتلا به آن به طور خودکار در فرد وحشت ایجاد میکند. علاوه بر چالشهای روزمره که همه با آن مواجهند، استرس آمیخته با این بیماری میتواند آسیب زیادی به سلامت جسمی و عاطفی فرد وارد کند. بیماری ام اس در یک چشم انداز بلند مدت برای تحرک، کار، و فعالیتهای مختلف، عدم اطمینان ایجاد نموده، فرد را از منطقه امن و آسایش دور میکند و به سوی موارد ناشناخته سوق میدهد. این عدم اطمینان، برآشفتگی بیمار را بیشتر میکند و ممکن است او را به دام یک چرخه باطل بیندازد. راه بیرون آمدن از این دام، جلوگیری از غرق شدن در ناامیدی است. یکی از ویژگیهایی که به هر کسی، مخصوصا مبتلایان به ام اس، کمک میکند چالش های روبرو را بهتر پشت سر بگذارند، ویژگی تاب آوری است. تاب آوری (resilience) صفتی است که به ما کمک میکند تا بتوانیم با اموری که از کنترل ما خارج هستند کنار بیاییم، و بر استرس و ناامیدی ناشی از آن غلبه کنیم.
تاب آوری چیست؟
تاب آوری، که با نامهای “مقاومت” و “انعطاف پذیری” نیز معرفی میشود، به عنوان توانایی انسان برای حفظ یا بازیابی بهزیستی (1)، و حفظ یا بازیابی پیشرفت به سمت اهداف ارزشمند در مواجهه با مشکلات (2)، تعریف شده است. درک این نکته مهم است که افراد تاب آور هم احساساتی از قبیل خشم، ناامیدی، ترس و اندوه را تجربه میکنند. اینها پاسخ های عاطفی طبیعی به چالشها، ناملایمات و از دست دادنها هستند. اما آنچه افراد مقاوم یا تاب آور را متمایز میکند، این است که آنها با احساسات منفی کنار میآیند و ناراضی باقی نمیمانند، چون این احساسات، در آنها نه دائمی، و نه معرف واقعیت وجودی آنها است. این افراد همچنین، واقعیات را انکار نمیکنند، ولی خوش بینی واقع بینانهای دارند که میتوانند به کمک آن، ضمن پذیرفتن وضع موجود، هر چه که باشد، بهزیستی خود را حفظ کنند. ویژگی تاب آوری به دنبال خود، امید به زندگی را بهتر میکند و شجاعت فرد را برای مقابله با چالشهای واقعی افزایش میدهد.
مهارت های همراه با تاب آوری
افراد تاب آور هنگام مواجهه با چالشهای زندگی، از جمله بیماری ام اس از مهارت های زیر استفاده میکنند و آنها را در خود پرورش میدهند:
• مهارتهای حل مسئله
• مهارتهای ارتباطی
• مهارتهای خود مدیریتی برای مدیریت علائم و وظایف مرتبط با بیماری
خودمدیریتی مستلزم داشتن و اجرای یک برنامه پیشگیرانه برای کنترل شعله ور شدن علائم شایع ام اس مانند خستگی یا درد است. یک برنامه خودمدیریتی میتواند شامل استفاده از طیف وسیع استراتژیهای مراقبت از خود باشد که نمونههای معروف آنها عبارتند از:
• تمرین ذهن آگاهی (مایندفولنس)
• مراقبه یا دعا
• ورزش یا حرکت بدنی
• فعالیت اجتماعی
• تغییر گفتگوی غیر مفید با خود به افکار مفید و اطمینان بخش
مشخصات افراد مجهز به تاب آوری
طبق مطالعاتی که در سالهای 1930 صورت گرفته است، دارا بودن ویژگیهای زیر در کنار آمدن با تغییرات زندگی و حل چالش های زندگی، از جمله بیماری ام اس نقش اساسی دارد:
اعتماد به خود
اعتماد به خود به معنای کنترل کامل امور نیست، بلکه احساس اطمینان از این است که میتوانید از پس چالشها برآیید و برای مشکلات خود راه حل پیدا کنید. رسیدن به این نقطه ممکن است زمان ببرد و نیاز به تمرین داشته باشد. برای افزایش اعتماد به خود، باید انرژی خود را روی کارهایی که میتوانید انجام دهید متمرکز کنید، نه کارهایی که نمیتوانید.
داشتن معنا یا هدفمند بودن
علاقهمندی به انجام فعالیتهای خاص و یافتن یک هدف وسیع تر در زندگی، کلید عبور از مشکلات ام اس است. افراد هدفمند اغلب با هر چالش جدیدی، بهتر کنار میآیند. اگر ام اس باعث شده که دیگر نتوانید نقشی را انجام دهید که به شما معنا میداده است، آنچه اهمیت دارد، یافتن نقش جدید است. تمرکز بر کارهایی که میتوانید انجام دهید، مانند نوشتن، ایجاد مهارتهای شغلی جدید برای ادامه کار، یا یافتن راهی برای کمک به دیگران، میتواند به شما در حفظ احساس داشتن هدف در زندگی کمک کند.
خونسرد باشید
منظور از خونسرد بودن بی تفاوت بودن نیست. بلکه منظور جدی گرفتن کارها و در عین حال خودداری از انجام اموری است که روی آن کنترلی ندارید. زندگی را به همان روشی که پیش میرود بپذیرید. یکی از مبتلایان به ام اس مثال میزند که وقتی برای دیدن کل موزه تاریخ طبیعی قدرت کافی در خود احساس نمیکرده است، به جای آنکه خود را خسته کند، 3 ساعت وقت خود را بر بخش سنگها متمرکز شده و کاملا خوشحال بوده است.
پشتکار داشته باشید
به تلاش خود ادامه دهید. اما وقتی خستگی ام اس انرژی شما را کم میکند چگونه میتوانید به جنگیدن ادامه دهید؟ صرف تلاش برای انجام کاری با فشار زیاد، معمولاً نتیجه معکوس دارد.
برعکس، باید به خودتان مراجعه کنید، به بدن و احساسات خود گوش دهید و در صورت لزوم استراحت کنید تا انرژی لازم را برای استقامت پیدا کنید، و به اموری که انجامشان برایتان مقدور است بپردازید.
با خودتان راحت باشید
منظور این است که شما باید در پوست خود راحت بوده، اعتقاد داشته باشید که میتوانید حتی در شرایط سخت نیز خود را همراهی کنید. منظور منزوی شدن نیست. شما باید با دیگران ارتباط برقرار کنید و این کار را ادامه دهید تا بتوانید خود را به عنوان بخشی از کل ببینید. اما باید بدانید که در پایان روز، با خودتان روبرو هستید.
مراحل کشف و پرورش تاب آوری
برای کشف و پرورش تاب آوری در مواجهه با بیماری ام اس، انجام مراحل زیر میتواند سودمند باشد:
ذهن خود را روشن کنید
به جای اینکه دائم از خود بپرسید “چرا من”، ذهنیت خود را تغییر دهید و بپرسید “چرا نه من؟” به وسیله ای، شاید مراقبه یا دعا، به اعماق درون خود نگاه کنید. طبیعی است که مدتی به غصه خوردن برای سلامتی از دست رفته میگذرد. اما بعد، آنچه را اتفاق افتاده بپذیرید، به خود ایمان داشته باشید و یک قدم به جلو بردارید.
درک خود را از وضعیت موجود افزایش دهید
برای این که بتوانید درک عمیقی از وضعیت موجود داشته باشید، باید هرج و مرج ایجاد شده را مرتب کنید. هر چه سوال در ذهن دارید بپرسید تا زمانی که آنچه را به شما گفته میشود واقعا درک کنید. سعی کنید انعطاف پذیر باشید تا با این حالت طبیعی جدید سازگار شوید.
متمرکز شوید
بر آنچه مورد نیاز است تا در سالم ترین وضعیت خود قرار بگیرید تمرکز کنید. این میتواند انتخاب یک متخصص تغذیه، مربی شخصی، فیزیوتراپیست، کلاسهای یوگا، کلاسهای هنری خلاق و غیره باشد.
اقدام کنید
شما مسئول آنچه برای شما اتفاق افتاده نیستید، اما مسلما مسئول نحوه پاسخگویی به آن هستید. اگر انتخاب کنید که با تاب آوری پاسخ دهید، حتی با یک بیماری مزمن نیز به خوبی زندگی خواهید کرد. با پرورش تاب آوری، نقاط قوت خود را خواهید شناخت و قدرت فوقالعادهای پیدا خواهید کرد که به شما امکان میدهد به جای قربانی شرایط شدن، بر آنها مسلط شوید. این زمانی است که شما همه چیز را سرجای خود قرار دادهاید و خود را با شرایط عادی جدید تنظیم کرده اید. در این صورت خواهید توانست:
• روابطی را پرورش دهید که به رشد شما کمک کنند
• آنچه را که به آن علاقه دارید پیدا کنید
• آنچه را که میخواهید با بهزیستی خود انجام دهید، کشف کنید و در آن پیشرفت کنید
و
• اگرچه در بعضی مواقع ممکن است احساس شکستگی، ناامیدی و / یا ترس داشته باشید، اما هرگز اجازه نمیدهید بیماری شما را کنترل کند.
