چه ارتباطی بین هورمون ها و ام اس وجود دارد؟

بیماری مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری خود ایمنی پیشرونده است و با تخریب غلاف میلین در اطراف سلولهای عصبی مغز و نخاع شروع می‌شود. هنوز کاملا معلوم نشده است که به چه علت سیستم ایمنی بدن انسان بر علیه سیستم عصبی او وارد عمل می‌شود. یکی از موضوعاتی که در این مورد، ذهن پژوهشگران را به خود مشغول ساخته، رابطه بین هورمون ها و ام اس است.

ارتباط بین هورمون ها و ام اس

پژوهشگران مطمئن نیستند که دقیقاً چه چیزی باعث بیماری ام اس می‌شود، ولی یکی از موارد مورد علاقه آنها رابطه بین هورمون ها و ام اس است. هورمون ها در بدن به عنوان پیام رسان عمل می‌کنند و بر خلق و خو، سیری و گرسنگی، رشد و تکامل، سوخت و ساز بدن، رفتارهای جنسی، و بسیاری دیگر از جنبه های زندگی انسان ها تأثیر می‌گذارند. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که هورمون ها همچنین ممکن است بر نحوه عملکرد ام اس در بدن، میزان آسیبی که وارد می‌کند، و احتمالاً ابتلا به بیماری تأثیر بگذارند. در این مقاله به بررسی مختصر ارتباط موجود بین هورمون ها و ام اس پرداخته شده است.

رابطه بین هورمون ها و ام اس یکی از مباحث مورد علاقه پژوهشگران این بیماری است

هورمون ها و ام اس، هورمون های جنسی

هورمون های جنسی مسئول تنظیم سیستم تولید مثل، ایجاد و حفظ ویژگی‌هایی هستند که زنان و مردان بالغ را از هم متمایز می‌کند. استروژن ها به عنوان هورمون‌های زنانه و آندروژن ها به عنوان هورمون‌های مردانه شناخته می‌شوند.

ام اس در زنان

مانند سایر بیماریهای خود ایمنی، بیماری ام اس در زنان بیشتر دیده می‌شود. زنان در سنین باروری سه برابر بیشتر از مردان در همان گروه سنی به ام اس مبتلا می‌شوند. با این حال، قبل از بلوغ و بعد از یائسگی، میزان آن تقریباً یکسان است. بعلاوه، همزمان با افزایش سطح هورمون‌ها در دوران بارداری، فعالیت ام اس در زنان باردار مبتلا به این بیماری کاهش می‌یابد. ولی پس از زایمان، هنگامی که سطح هورمون‌های جنسی دوباره کاهش می‌یابد، احتمال عود بیماری افزایش می‌یابد.

ام اس در مردان

مطالعاتی که در مردان مبتلا به بیماری ام اس انجام شده است نشان می‌دهد که در مردان احتمال بروز بیماری ام اس در سنین بالاتر، یعنی هنگامی که سطح تستوسترون آنها پایین می‌آید، بیشتر است، و به نظر می‌رسد که سطح بالای تستوسترون در مردان جوان احتمالا می‌تواند آنها را در برابر بیماری محافظت کند.

این مشاهدات دلیلی بر ارتباط هورمون ها و ام اس بوده، نشان می‌دهند که هورمون های جنسی مانند استروژن و تستوسترون بر ام اس تأثیر دارند و شاید بتوان آنها را به چشم یک درمان بالقوه نگریست.

هورمون های جنسی مسئول تنظیم سیستم تولید مثل، ایجاد و حفظ ویژگیهای جنسیتی هستند و بر ام اس تاثیر می‌گذارند

هورمون ها و ام اس، تستوسترون

در مردانی که به بیماری ام اس مبتلا نیستند، سطح تستوسترون می‌تواند بر خلق و خو، میل جنسی، سرعت فرآیندهای شناختی و خستگی تأثیر بگذارد. تجربه بیماری مزمن بر سطح تستوسترون بدن تأثیر می‌گذارد، و احتمال پایین بودن میزان هورمون تستوسترون در مردان مبتلا به ام اس از سایرین بیشتر است. در این صورت، می‌توان انتظار داشت که این افراد فعالیت بدنی و شناختی ضعیف‌تری نسبت به سایرین تجربه کنند. بنابراین، تستوسترون می‌تواند یک درمان مفید برای رفع علائم فوق باشد.

تحقیقات هورمون ها و ام اس

مطالعه ای که در کالیفرنیا بر روی گروه کوچکی از مردان مبتلا به ام اس نوع RRMS انجام شد، نشان داد که استفاده از ژل پوستی تستوسترون به مدت یکسال، باعث بهبود عملکرد شناختی (حافظه و توجه) و کاهش سرعت تخریب سلولهای عصبی بافت مغز می‌شود. یک دلیل این امر ممکن است قدرت ضد التهابی هورمون تستوسترون باشد. در بیماری ام اس، سلولهای ایمنی بدن به سیستم عصبی حمله کرده، باعث التهاب و آسیب اعصاب و پوشش محافظ آنها (میلین) می‌شوند. تستوسترون می‌تواند التهاب را کاهش داده، یا حتی از آن جلوگیری کند، و همچنین باعث تشکیل میلین جدید شود.

با این حال، این نکته را نباید فراموش کرد که درمان تستوسترون می‌تواند خطراتی برای سلامت قلب و عروق داشته باشد. البته، این درمان بسیار امیدوار کننده است، اما مطالعه بیشتر و نظارت دقیق لازم دارد. پژوهشگران در حال حاضر به دنبال راههایی برای تأمین دوز بی‌خطر تستوسترون برای مردان مبتلا به ام اس هستند.

هورمون ها و ام اس، استروژن و پروژسترون

استروژن و پروژسترون هورمون‌هایی هستند که توسط تخمدانها تولید می‌شوند و میزان آنها در طول چرخه قاعدگی در نوسان است. پروژستین نوع مصنوعی پروژسترون است که اغلب در کنار استرادیول در داروهای ضد بارداری خوراکی و درمانهای جایگزینی هورمونی گنجانده می‌شود. بسیاری از زنانی که مبتلا به ام اس هستند گزارش می‌کنند که مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی، علائم ام اس آنها را کمتر می‌کند.

میزان هورمون ها و ام اس

به نظر نمی‌رسد سطح طبیعی هورمون های جنسی زنانه، یا مقدار آنها در قرصهای جلوگیری از بارداری بتواند در برابر ام اس محافظت کننده باشد. اما دوزهای بالاتر ممکن است. زنان مبتلا به ام اس در دوران بارداری، یعنی زمانی که سطح استروژن افزایش می‌یابد، علائم کمتری دارند. پژوهشها نشان داده‌اند که مقادیر بالای دو نوع استروژن، استریول و استرادیول، در ام اس سودمند هستند. برای افرادی که به نوع ام اس عود کننده-بهبود یابنده (RRMS) مبتلا هستند، هورمون‌ها می‌توانند تکرر عود بیماری را کاهش دهند. پژوهشگران بر این باورند که استروژن به همان روش تستوسترون، با کاهش التهاب کار می‌کند و دارای اثر محافظتی برای اعصاب است.

بر اساس نتایج MRI مصرف استریول خوراکی باعث کاهش فعالیت بیماری ام اس در زنان مبتلا به RRMS می‌شود. همچنین مصرف آن در کنار داروی گلاتیرامراستات (کوپاکسون)، طی دو سال، تعداد حملات بیماری را تا حدی در آنها کم کرده، باعث کاهش تخریب سلولهای بافت مغز و کاهش تعداد ضایعات موجود در MRI بیماران می‌گردد.

هورمون استروژن در زنان مبتلا به ام اس التهاب را کاهش می‌دهد و به این وسیله از اعصاب محافظت می‌کند

هورمون ها و ام اس، T₃ و T₄

هورمون های تیروئید تقریباً بر روی همه بافتهای بدن تأثیر می‌گذارند. تحقیقات اولیه بر روی موشهای آزمایشگاهی نشان داده است که دو شکل اصلی هورمون تیروئید، یعنی تری یدوتیرونین (T₃) و تیروکسین (T₄) می‌توانند آسیب عصبی ایجاد شده توسط بیماری ام اس را آهسته، و حتی معکوس کنند. درمان با این هورمونها علائمی مانند گزگز، مشکلات بینایی و خستگی را کاهش داده است. مکانیسم عمل هورمونهای تیروئید فعال کردن سلول‌هایی است که به ساختن غشاء میلین در اطراف اعصاب کمک می‌کنند. پژوهشگران اظهار می‌دارند که مصرف مکمل هورمون تیروئید در بین حملات بیماری می‌تواند تولید میلین را افزایش دهد.

هورمون ها و ام اس، HGH

هورمون رشد انسانی (HGH) در کودکان و نوجوانان به پیشبرد رشد و بلوغ، و در بزرگسالان به کنترل متابولیسم، رشد عضلات و استخوان‌ها، و سایر فعالیتها کمک می‌کند. علائم بیماری ام اس در افرادی که سطح هورمون رشد پایین تری دارند، شدیدتر است. محققان همچنان به مطالعه چگونگی کمک هورمون رشد به محافظت در برابر بیماری ام اس ادامه می‌دهند.

منابع:‌۱ – ۲