چگونه می توان از خارش ام اس خلاص شد؟

یکی از علائمی که مبتلایان به بیماری ام اس تجربه می کنند، خارش است. خارش ام اس به دلیل آسیب عصبی اتفاق می افتد و مربوط به التهاب یا تحریک پوست توسط عوامل خارجی نیست. خارش در ام اس غالبا نیازی به درمان ندارد و خود به خود رفع می شود، ولی در صورتی که شدید و مداوم باشد، نیاز به پیگیری پزشکی خواهد داشت.

خارش در ام اس

بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) یک بیماری خودایمنی پیشرونده است، و با تخریب پوشش میلین در اعصاب سیستم عصبی مرکزی، عوارض متنوعی از جمله دیستزی (Dysesthesia)، یا احساسات غیر طبیعی مانند سوزش، بی‌حسی، پارگی و خارش (Pruritus) ایجاد می‌کند. خارش در ام اس ممکن است از یک احساس آزارنده جزئی، تا خارش شدید توام با احساس سوزن زدن متغیر باشد، و در بعضی از مبتلایان از اوایل تشخیص، یا حتی قبل از آن احساس می‌شود. خارش در ام اس به طور کلی کوتاه مدت است و در بسیاری از موارد، یا نیازی به درمان ندارد، و یا با درمان‌های خانگی تسکین می‌یابد، اما اگر به حدی شدید شود که زندگی فرد را مختل کند، نیاز به درمان پزشکی خواهد داشت. مقاله حاضر خارش در ام اس و راههای درمان آن را مورد بررسی قرار داده است.

علائم خارش ام اس

خارش در ام اس معمولا غیر قابل پیش بینی و پاروکسیسمال است، به این معنی که ناگهانی شروع، و ناگهانی متوقف می‌شود. این ویژگی، مهمترین نشانه‌ای است که باعث می شود ام اس را علت خارش بدانیم. خارش نوروپاتیک مربوط به ام اس، بر خلاف سایر انواع خارش ممکن است تقریباً در هر جایی از بدن اتفاق بیفتد و غالبا در دو طرف بدن، و به صورت متقارن احساس می‌شود. البته، گاهی نیز به یک مکان معین، مانند دست یا پا محدود می‌شود. احساس خارش در ام اس معمولا کوتاه، و در حد چند ثانیه الی چند دقیقه بوده، عوارض طولانی مدت ایجاد نمی‌کند. ولی اگر خیلی شدید باشد، و چند بار در طول روز اتفاق بیفتد، می‌تواند آزاردهنده باشد و در زندگی فرد اختلال ایجاد کند. خارش ام اس همراه با جوش یا برجستگی نیست ولی، خراشیدن جای آن را قرمز می‌کند.

احساس خارش ام اس چگونه است؟

برخی از بیماران خارش را با ترکیبی از احساسات غیر معمول مانند احساس سوزش یا گزگز شدن تجربه می‌کنند. سایرین، خارش را همراه با اشکال زیر توصیف می‌کنند:

• سیخ زدن
• پاره شدن
• سوزن سوزن شدن و سوزن های تیز

علت خارش ام اس

برخلاف خارش‌های ناشی از اگزما یا گزش پشه، که به دلیل بروز التهاب در پوست ایجاد می‌شود، دلیل خارش ام اس صدور پیام‌های عصبی غیر طبیعی از مغز است و به همین دلیل، به آن خارش نوروپاتیک گفته می‌شود. همانطور که در مورد بیشتر علائم ام اس صدق می‌کند، علت اصلی خارش، از بین رفتن پوشش میلین (دمیلینیزاسیون) اطراف سلول های عصبی در مغز و نخاع است که منجر به ناکارآمدی اعصاب محیطی می‌شود. اگرچه، علت اصلی خارش در ام اس آسیب عصبی است، ولی عواملی مانند گرما می‌توانند آنرا تشدید یا تحریک کنند. بجز این، گاهی عوارض جانبی بعضی از روشهای درمانی اصلاح کننده و داروهای تجویزی، از جمله کوپاکسون، لمترادا، تکفیدرا، تیسابری و آوونکس (اینترفرون بتا a -1) می‌توانند باعث تحریک موقت پوست و ایجاد خارش شوند. ضمنا، نباید فراموش کرد که مبتلایان به ام اس هم مانند سایرین ممکن است دچار واکنش های آلرژیک و عوارض پوستی مانند اگزما شوند که خود می‌تواند دلیلی بر خارش باشد و نباید با خارش در ام اس اشتباه گرفته شود.

درمان خارش ام اس

در صورتی که خارش خفیف باشد، نیازی به درمان ندارد، چون اگرچه تحریک کننده است اما به سرعت برطرف می‌شود. اقدامات ساده ای مثل پوشیدن لباس هایی که ناحیه خارش را بپوشاند، غالبا مفید است. اما اگر خارش شدید، طولانی مدت و آزار دهنده باشد، باید نسبت به درمان آن اقدام نمود. درمان های موجود عبارتند از:

درمانهای خانگی خارش

خودداری از خاراندن

خودداری از خاراندن بسیار مهم است. خاراندن خارش ام اس را تسکین نمی‌دهد و حتی آنرا بدتر می‌کند. بعلاوه، خراشیدن زیاد باعث تحریک پوست نیز می‌شود.

استفاده از کمپرس سرد

گاهی استفاده از کمپرس سرد محل خارش به مدت 10 تا 15 دقیقه، می‌تواند پوست را موقتاً بی حس کرده، خارش را تسکین دهد. یخ یا اجسام یخزده را باید در حوله یا پارچه پیچید و سپس روی محل خارش گذاشت، تا مانع از قرار گرفتن فرد در معرض یخ سوختگی یا تحریک بیشتر پوست شود.

بررسی سایر علائم

محل خارش باید از نظر وجود علائمی مانند بثورات پوستی، برجستگی، تورم و قرمزی که ناشی از خاراندن نیست، بررسی شود. این علائم ممکن است مربوط به عفونت یا واکنش آلرژیک باشد و درمان هریک متفاوت است. همچنین، باید داروهای مصرفی را بررسی کرد و در صورتی که خارش از عوارض جانبی آنها باشد، پزشک را مطلع ساخت.

درمان پزشکی خارش در ام اس

در صورتی که درمانهای خانگی موثر نباشند، بیمار می‌تواند برای رفع خارش ام اس به درمان های پزشکی رجوع کند که عبارتند از:

داروها

معمولا با انجام موثر درمان دارویی خارش ها رفع می‌شوند. داروهایی که برای کنترل خارش در ام اس به کار می‌روند شامل موارد زیر هستند:

• داروهای ضد افسردگی، مانند آمی تریپتیلین و مهارکننده های مونوآمین اکسیداز
• داروهای ضد تشنج، مانند فنی توئین، کاربامازپین و گاباپنتین
• آنتی هیستامین ها مانند هیدروکسی زین

تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)

در این روش، پالس الکتریکی از راه پوست به قسمتهایی از بدن که به دستگاه متصل است ارسال می‌شود. این کار اعصاب ناحیه را گیج كرده، باعث تسكین خارش می‌شود. واحد TENS معمولا در تسکین درد به کار می رود، اما ممکن است به خارش نیز کمک کند.

درمان های طبیعی / جایگزین

مدیریت استرس

استرس می‌تواند علائم عصبی را بدتر کند و مبتلایان به ام اس با انجام تکنیک های کنترل استرس می‌توانند از برخی علائم خود از جمله خارش، راحت شوند. این تکنیک ها شامل یوگا، تکنیک های تنفس، و درمان شناختی رفتاری است. مراقبه ذهن آگاهی و سایر مراقبه های هدایت شده نیز می‌تواند به کاهش علائم و همچنین کاهش استرس در بعضی کمک کند.

رفلکسولوژی

برخی معتقدند که رفلکسولوژی درد عصب را تسکین می‌دهد. رفلکسولوژی عبارت از وارد آوردن فشار به نواحی خاصی در روی پا، دست ها و گوش هاست و طرفداران آن ادعا می‌کنند که فشار بر این نواحی، قادر است سیستم های مختلف بدن را متاثر کند. رفلکسولوژی یک درمان غیر متعارف است و اگرچه بر اساس برخی شواهد موجود می تواند در رفع احساسات عجیب، بی حسی، خارش و سوزن سوزن شدن پوست موثر باشد، ولی توسط پزشکان تجویز نمی‌شود.

تغییر سبک زندگی

اگرچه برای درمان خارش در ام اس تغییر خاصی در سبک زندگی پیشنهاد نشده است، ولی تغییراتی که به کاهش سایر علائم ام اس کمک می‌کنند، ممکن است در مورد خارش نیز موثر باشند:

• رژیم غذایی سالم
• ورزش (از جمله یوگا)
• ماساژ برای آرامش

منابع:‌ ۱ – ۲ – ۳