فقط متوقفش کن! فیوزهای کوتاه و تحریک پذیری در ام اس

ببخشید، من واقعاً از شما عصبانی نیستم، اما کاری که دارید انجام میدهید، مرا دیوانه میکند. لطفاً آنرا متوقف کنید”. تجربه چنین چیزی در بیماران مبتلا به ام اس رایج است. یعنی گاهی ممکن است فرد مبتلا در یک لحظه کوتاه، تحریک شده، خشم در وی شعله ور گردد. در صورتی که مایلید درباره تحریک پذیری در ام اس اطلاعات بیشتری داشته باشید، به خواندن ادامه دهید.

فیوزهای کوتاه و تحریک پذیری در ام اس

وقتی گفته می‌شود شخصی فیوز کوتاهی دارد، منظور این است که هنگام بروز مشکلات به سرعت واکنش توام با خشم نشان می‌دهد و به عبارتی دارای یک مزاج خشن، تندخو و تحریک پذیر است. تحریک پذیری یک ویژگی انسانی است و می‌تواند هر کسی را درگیر کند. درد، بیماری، افسردگی، یا فقط داشتن یک روز بد، همه می‌توانند منجر به تحریک پذیری شوند. ولی برای افرادی که مبتلا به بیماری ام اس هستند، تحریک پذیر بودن می‌تواند هم به علل ذکر شده باشد، و هم به علت خود بیماری. آسیب وارد شده به غشاء میلین اطراف اعصاب و علائمی که به دلیل آن ایجاد می‌شود، می تواند دلیل موجهی برای تحریک پذیری در افراد مبتلا به ام اس باشد. تحریک پذیری در ام اس علاوه بر اینکه باعث ناراحتی خود فرد می‌شود، می تواند بر روابط بین او و اطرافیان نیز تاثیر بگذارد و بین آنها فاصله ایجاد کند. به این دلیل باید به آن توجه کرد و نسبت به رفع آن اقدام نمود.

علت تحریک پذیری در ام اس

تخریب غشای میلین سلولهای عصبی

تحریک پذیری ام اس به شدت بیماری مربوط نیست و ممکن است مستقیماً به آسیب سیستم عصبی مربوط باشد. پژوهشگران دریافته اند که از بین رفتن پوشش میلین در اطراف عصب در این امر دخیل است. این پوشش عصب را عایق بندی کرده، در دریافت پیامهای عصبی از مغز و تفسیر آنها کمک می‌کند. تحریک پذیری در ام اس و نحوه پردازش خشم، توسط اتصالات پیچیده بین سیستم های زیر قشری و قشری مغز، به ویژه آمیگدال، گانگلیون پایه، و قشر پیش پیشانی (prefrontal cortex) کنترل می‌شود. فرآیند از بین رفتن میلین (دمیلیناسیون) که علت اصلی علائم بیماری ام اس است، مسیرهای کنترلی را تخریب و قطع می‌کند.

سایر موارد

زندگی با ام اس فرد را با چالش های متعدد  و علائم جسمی و عاطفی روبرو می‌کند. این چالش ها اغلب می‌تواند منجر به تحریک پذیری در ام اس شوند، که یکی از متداول ترین تجربیات همراه با بیماری است. درد جسمی، خسارت کلی ام اس بر بدن، استرس و تلاش برای سازگاری با ام اس، درمانها و داروهای تجویز شده، همگی می‌توانند فرد را تحریک پذیر کنند. موارد زیر از تجارب بیماران استخراج شده است:

درد

گاهی تحریک پذیری ام اس بازتاب مستقیم درد جسمانی است. تلاش برای کنار آمدن با درد و همزمان، انجام امور محوله و برآوردن انتظارات سایرین فرد را تحریک پذیر می‌کند.

خستگی

صرفنظر از نوع کاری که انجام می‌دهیم، همه ما در هنگام خستگی می‌توانیم تحریک پذیر و بدخلق شویم. این تجربه هنگام مواجهه با یک بیماری مزمن مانند ام اس بدتر می‌شود. گفته های زیر از زبان یک بیمار مبتلا به ام اس نقل شده است:

” وقتی می‌گویم خسته شده ام، این بدان معناست که من تمام شده ام . . . قبلاً سحرخیز بودم. ولی الان به انرژی زیادی برای این کار احتیاج دارم. سعی می‌کنم بدخلق نباشم اما نمی‌توانم . . . خستگی و خستگی . . . ، من خسته و تحریک پذیر هستم و در روزهایی که سطح درد من بالا است، وضعیت بدتر می‌شود. زیرا احساس می‌کنم ذهن و بدن من دائما سعی می‌کنند با آن کنار بیایند . . . من ارتباط برقرار می‌کنم، ولی خسته و تحریک پذیر هستم و با مردم تندی می‌کنم . . . “.

انجام همزمان چند کار

معمولا تحریک پذیری در ام اس هنگام انجام چند کار همزمان تشدید می‌شود. چون فرد نمی‌تواند خود را با همه وظایف همگام کند.

از صحبت های یک فرد مبتلا به ام اس:

“. . . فیوز من هنگامی کوتاه می‌شود که باید همزمان به افراد یا فعالیتهای متعددی توجه کنم. من دریافته ام که فقط می‌توانم همزمان روی یک چیز تمرکز کنم. معمولا وقتی از آن یک چیز مراقبت شود، آنگاه من خواهم توانست به سمت مورد بعدی بروم . . . “.

انزوا و اضطراب و افسردگی زندگی

زندگی با یک بیماری مزمن می‌تواند باعث شود که فرد بیش از هر زمان دیگری در خانه بماند. این وضعیت، مخصوصا وقتی همراه با اضطراب و افسردگی باشد به تحریک پذیری در ام اس کمک می‌کند.

تغییر شخصیت

دست و پنجه نرم کردن روزمره با بیماری و استرس همراه با آن، به راحتی می‌تواند منجر به بدخلقی و تحریک پذیری در ام اس شود که به نوبه خود، تحریک کننده تغییرات شخصیتی است. جملات زیر از زبان یک بیمار مبتلا به ام اس ابراز شده است:

“. . . همین چند روز پیش در بازار به یک غریبه حمله کردم. من به طور معمول اینطور نیستم. از رفتار خود خجالت کشیدم. اما سرانجام وقتی پذیرفتم که در آن زمان، این کاری بوده که می‌توانستم انجام دهم، خودم را بخشیدم. نمی‌توانم افکارم را دور نگه دارم . . . آنها مرا آزار می‌دهند. من شخص قبلی نیستم، فکر می‌کنم تند و زننده شده ام. من خیلی گیر می‌کنم . . . “.

تحریک پذیری در ام اس به شدت بیماری مربوط نیست و ممکن است مستقیماً به آسیب سیستم عصبی مربوط باشد

آرام کردن جانور بدخویی که تحریک پذیری است

برای آرام کردن جانور بد خوی تحریک پذیری در ام اس تلاش خودتان را بکنید. سعی کنید بتوانید قبل از واکنش نشان دادن، موقعیت را در دست بگیرید. انجام این کار حتی با داشتن بیماری ام اس، می‌تواند به شما در کنترل بهتر تحریک پذیری کمک کند و زندگی شادتری را برای شما و اطرافیان ایجاد کند. در زیر هفت روش سریع برای کمک به مبارزه با تحریک پذیری در ام اس آورده شده است:

1. در صورت امکان، سعی کنید آنچه را که می‌تواند باعث تحریک پذیری شما شود، شناسایی کنید. ببینید چه موقعیت هایی در شما تنش و ناراحتی ایجاد می‌کنند. اگر بدانید چه چیزی شما را تحریک می‌کند، می‌توانید برای مقابله با آن آمادگی بیشتری داشته باشید، و به کمک دوستان، خانواده، و یا تیم پزشکی در جهت حل آنها اقدام کنید. غالباً چیزهای کوچک است، ولی برای فهمیدن آن وقت بگذارید تا به آرامش خود کمک کنید.
2. بعضی از کارهایی که می‌تواند در رفع تحریک پذیری موثر باشد را انجام دهید. این کارها شامل ورزش، پیروی از یک رژیم غذایی سالم شامل مقدار زیادی میوه ها و سبزیجات، آبرسانی پیوسته و کافی به بدن، و صحبت با یک مشاور در مورد مسائل تحریک پذیری یا هر گونه نگرانی دیگر است.
3. مصرف کافئین و مواد کافئین دار و همچنین، مصرف الکل می‌تواند در ایجاد تحریک پذیری نقش داشته باشد. سعی کنید از مصرف این مواد پرهیز کنید.

• خودشفقتی را فراموش نکنید. هنگامی که تحریک پذیر می‌شوید از آن آگاه باشید، و متوجه شوید که آنطور که می‌خواهید نیستید. شادی و آرامش را تصور کنید، و تأثیری که روحیه شما می‌تواند بر دیگران بگذارد را در نظر داشته باشید.

5. از یک چشم انداز واقعی به شرایط نگاه کنید. نکات خوب و مثبت زندگی خود را به خاطر بسپارید و بر روی آنها تمرکز کنید.
6. خود را از شر انرژی عصبی درون خود خلاص کنید. ورزش و فعالیت های جسمانی به مقابله با انرژی اضافی یا عصبی به شما کمک می‌کند.
7. ساکت باشید و با خود خلوت کنید. خود را از تمام سر و صداهای روز دور کنید و آرام باشید. این کار را می‌توانید با تمرینات ریلکسیشن یا مراقبه انجام دهید.

برای کنترل تحریک پذیری در ام اس تلاش کنید بتوانید قبل از واکنش نشان دادن، موقعیت را در دست بگیرید

منابع: ۱ – ۲ – ۳