بیشتر افرادی که به بیماری ام اس مبتلا می‌شوند در سنین باروری قرار دارند و ممکن است به بچه دار شدن فکر کنند. واقعیت این است که ام اس نمی‌تواند مانع از بچه دار شدن شود. اما بارداری و تولد در ام اس چالش بزرگی است که نیاز به برنامه ریزی دقیق، و برخورداری از حمایت تیم پزشکی، خانواده، و دوستان دارد.
آیا بارداری و تولد در ام اس ایمن است؟
بسیاری از زنانی که به بیماری مولتیپل اسکلروزیس( ام اس) مبتلا هستند، در سنین بیست و سی سالگی خود قرار دارند، یعنی درست در زمانی که ممکن است به فکر تشکیل خانواده و بچه دار شدن باشند. این در حالی است که بیماری ام اس به طور روزمره فرد را با چالش‌های مختلفی روبرو می‌کند که مدیریت موثر آنها نیازمند صرف انرژی زیادی است. حالا فکر کنید اگر مشکلات مربوط به بارداری و تولد در ام اس هم به آن اضافه شود، چه خواهد شد. سوالات زیادی ممکن است در ذهن زنان مبتلا به ام اس ایجاد شود. مثلا آیا می‌توانم بچه دار شوم؟ آیا باردار شدن برای من بی‌خطر است؟ آیا بارداری می‌تواند ام اس را بدتر کند؟ اگر نتوانم برنامه های غذایی مناسب را برای کودکم تنظیم کنم چه؟ چگونه می‌توانم یک کودک نوپا را در گوشه و کنار خانه دنبال کنم؟ خوشبختانه تحقیقات متعددی که در این زمینه انجام شده، به برخی از این سوالات پاسخ داده است. آنچه در ادامه این مقاله خواهید خواند، پاسخ به پرسش‌هایی است که در مورد بارداری و تولد در ام اس در ذهن‌ها وجود دارد.
تصمیم گیری در مورد بارداری و تولد در ام اس نیاز به برنامه ریزی دقیق دارد
بارداری و تولد در ام اس، تصمیم برای بچه دار شدن
هیچ مدرکی دال بر اختلال در باروری در ام اس وجود ندارد، و بارداری نمی‌تواند در طولانی مدت وضعیت ام اس را بدتر کند. زوجینی که یکی از آنها یا هر دو مبتلا به ام اس هستند، قبل از بارداری، باید برای حمایت مداوم برنامه ریزی کنند. این برنامه ریزی با یافتن متخصصینی آغاز می‌شود که در حوزه های مغز و اعصاب و زنان و زایمان صاحب‌نظر بوده، در عین حال معتقد باشند بارداری و تولد در ام اس، امکان پذیر است. پزشكانی كه به زوجین كمك كنند تا نگرانی‌های خود را مرتب كنند، آنها را به سمت منابع حمایتی مناسب راهنمایی كنند، تشویق كننده باشند، و بتوانند به کلیه سوالها و دغدغه‌های ذهن آنها پاسخ دهند.
بارداری و تولد در ام اس، درمانهای باروری
مطالعات نشان داده است که برخی از انواع درمانهای باروری با خطر عود بیماری در زنان مبتلا به ام اس همراه است. بر اساس این گزارش‌ها، میزان عود در سه ماه پس از لقاح آزمایشگاهی افزایش می‌یابد. با این حال، مطالعه جدیدتری که در سال 2019 انجام شده، رابطه‌ای بین درمان باروری و افزایش عود بیماری پیدا نکرده است. این حوزه مطالعاتی هنوز در دست تحقیق است و ممکن است نتایج آینده هنوز امیدوار کننده‌تر باشد.
بارداری و تولد در ام اس، داروها
بارداری و تولد در ام اس، داروهای DMT
اگر مبتلا به ام اس هستید و قصد باردار شدن دارید، باید فوراً متخصص مغز و اعصاب خود را در جریان بگذارید. چون بعضی از داروهای اصلاح کننده بیماری (DMT) بیماری می‌توانند به جنین آسیب برسانند. در این صورت، پزشک با توجه به شرایط، ممکن است در مورد قطع مصرف دارو تصمیم بگیرد. اگر می‌خواهید باردار شوید و تصمیم به قطع مصرف DMT خود دارید، باید از چند ماه قبل اقدام کنید. این کار باعث می‌شود که سطح دارو در بدن شما به حدی برسد که بارداری و تولد در آن ایمن باشد. این زمان بسته به دارو، می‌تواند از 1 تا 12 ماه متغیر باشد. متوقف کردن داروها یا ایجاد هر نوع تغییر دیگری در رژیم دارویی، فقط باید با مشورت متخصص مغز و اعصاب صورت بگیرد.
بارداری و تولد در ام اس، داروهای مجاز
بعضی از داروهای DMT برای استفاده در بارداری نیز تجویز می‌شوند. داروی کوپاکسون (گلاتیرامر استات) در این زمره است. همچنین، متخصصان مغز و اعصاب ممکن است به برخی از زنان باردار توصیه کنند که استفاده از اینترفرونهای بتا یا ناتالیزوماب (Tysabri) را در بارداری متوقف نکنند، و این در صورتی خواهد بود که خطر توقف آنها بیش از هر خطر احتمالی دیگر دارو باشد. برای مردانی که قصد پدر شدن دارند، مصرف دو داروی DMT بر اسپرم تأثیر می‌گذارد و باعث آسیب به جنین می‌شود. این داروها تریفلونومید (Aubagio) و کلادریبین (Mavenclad) هستند.
بارداری و تولد در ام اس، کورتیکواستروئیدها
اگر در دوران بارداری بیماری ام اس عود کند، ممکن است درمان با کورتیکواستروئیدها (مانند متیل پردنیزولون یا پردنیزون) در نظر گرفته شود. اعتقاد بر این است که کورتیکواستروئیدها در سه ماهه دوم و سوم بی خطر هستند اما در سه ماهه اول ایمن محسوب نمی شوند.
بچه دار شدن در ام اس مستلزم ایجاد تغییراتی در درمان است و باید حتما با نظارت پزشک انجام شود
بارداری و تولد در ام اس، عود بیماری
نتیجه مطالعات متعددی که در مورد تأثیر بارداری بر بیماری ام اس انجام شده است نشان می‌دهد که بارداری در این بیماری تأثیر محافظتی مثبتی دارد، بطوریکه مخصوصا در سه ماهه دوم و سوم بارداری (بین 3 تا 9 ماهگی بارداری)، حتی میزان عود کاهش می‌یابد. تغییراتی که در دوران بارداری تغییراتی در بدن زن اتفاق می‌افتد، همچنین منجر به التهاب کمتر و کاهش فعالیت بیماری ام اس می‌شود. دلایل این امر به طور کامل شناخته نشده، اما تصور می‌شود سطح هورمون ها در این امر دخیل باشد. با این حال، در سه ماه اول پس از تولد کودک، خطر عود بیماری افزایش می‌یابد. احتمالا دلیل این اتفاق برگشتن هورمونها به سطح قبل از بارداری است. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که عودهای بعد از بارداری باعث افزایش طولانی مدت ناتوانی نمی‌شوند. به عبارت دیگر، بارداری در طولانی مدت نباید تاثیری در پیشرفت ام اس داشته باشد.
بارداری و تولد در ام اس، علائم بیماری
باروری، بارداری، زایمان، و عوارض جنینی در زنان مبتلا به ام اس معمولا تفاوتی با زنان دیگر ندارد. علاوه بر این، همانطور که گفته شد، حملات بیماری ام اس به ویژه در دو سوم آخر بارداری کاهش می‌یابد. اما با این حال، بعضی از علائم ام اس می‌تواند تحت تأثیر بارداری قرار گیرد. مثلا مشکلات مثانه، روده، خستگی، و راه رفتن، که در بین تمام زنان باردار شایع است، می‌تواند برای زنان مبتلا به ام اس که قبلاً هم این مشکلات را تجربه کرده اند، وضعیت بدتری داشته باشد. همچنین، افرادی که قبل از بارداری مشکلات تعادلی، حرکتی، و کمر درد داشته‌اند، ممکن است با افزایش وزن جنین در اواخر بارداری با مشکل بیشتری روبرو شوند.
بارداری و تولد در ام اس، زایمان
بارداری و تولد در ام اس، احتمال بروز مشکلات
هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد ابتلا به بیماری ام اس منجر به افزایش احتمال حاملگی خارج رحمی، زایمان زودرس، سقط جنین، تولد نوزاد مرده، یا ناهنجاری های مادرزادی نسبت به حالت عادی شود. مطالعات انجام شده بر روی تعداد زیادی از زنان به طور مكرر نشان داده است كه بارداری، زایمان، و بروز عوارض جنینی در زنانی كه به ام اس مبتلا هستند تفاوتی با زنان فاقد ام اس ندارند.
بارداری و تولد در ام اس، چگونگی زایمان
زنان مبتلا به ام اس معمولاً در دوران بارداری به مراقبت‌های ویژه زنان و زایمان نیاز ندارند. زایمان آنها مانند سایر زنان است و نیاز به مدیریت خاصی ندارد. تمام اشکال بیهوشی در هنگام زایمان برای زنان مبتلا به ام اس بی‌خطر است و به خوبی تحمل می‌شود. بسته به علائم خاص ام اس در زنان باردار، ممکن است تغییراتی در وضعیت بدن یا استفاده از داروها ایجاد شود که تجربه زایمان را راحت تر کند.
بارداری و تولد در ام اس، پس از زایمان
اگر به ام اس مبتلا هستید، پس از زایمان خستگی را پیش بینی کنید. برنامه ریزی کنید که در شش تا نه ماه اول پس از زایمان بر استراحت و مراقبت از سلامتی خود تمرکز کنید. این مراقبت می‌تواند شامل تغذیه درست، ورزش، دریافت حمایت اجتماعی و فیزیوتراپی یا کاردرمانی باشد. در صورت نیاز، سایر افراد را برای انجام کارهای خانه و حتی پرستاری از بچه آماده کنید.
بارداری و تولد در ام اس، شیردهی
بارداری و تولد در ام اس، عود بیماری در شیردهی
قبلاً نشان داده شده است كه در سه ماه اول پس از زایمان خطر افزایش عود وجود دارد و پایداری بیماری قبل از حاملگی، عامل اصلی كاهش این خطر تلقی می‌شود. با این حال، بعضی از مطالعاتی که اخیرا (2019 و 2020) انجام شده‌اند، هیچ افزایشی از عود بیماری در دوره پس از زایمان نشان نداده‌اند. در این مطالعات همچنین، گزارش شده که تغذیه انحصاری با شیر مادر در کاهش خطر عود بیماری نقش دارد. البته، این مطالعات ثابت نمی‌کنند که شیردهی به طور کامل از عود پس از زایمان جلوگیری می‌کند، اما نشان می‌دهند که شیردهی برای زنان مبتلا به ام اس و نوزادان آنها بی‌خطر است و حتی می‌تواند مفید باشد.
شیردهی برای زنان مبتلا به ام اس و نوزادان آنها نه تنها بی‌خطر است، بلکه می‌تواند مفید باشد
بارداری و تولد در ام اس، داروها در شیردهی
مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی برای عود ام اس پس از زایمان ایمن است، اما این داروها به شیر مادر منتقل می‌شوند. داروهای DMT و برخی از داروهای کنترل کننده علائم ام اس، در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود زیرا مشخص نیست که به شیر مادر منتقل می‌شوند یا خیر. در صورتی که به ام اس مبتلا هستید، حتما با پزشک خود صحبت کنید تا مشخص شود که کدام داروها برای شما و کودک شما بی‌خطر هستند.
بارداری و تولد در ام اس، افسردگی پس از زایمان
افسردگی یکی از علائم رایج ام اس است و برخی مطالعات نشان می‌دهند که افسردگی پس از زایمان در والدین مبتلا به ام اس بیشتر دیده می‌شود. اگر مبتلا به ام اس هستید و در حین بارداری یا بعد از آن متوجه تغییرات شدید در خلق و خوی خود شدید، حتما به پزشک خود گزارش دهید تا در مدیریت آن به شما کمک کند.
